Çalacak başka kapıları kalmadığını düşünen Iraklı Kürtler krizin çözümü için son çare olarak Şii din adamlarına başvurmaya karar verdi. Zira Bağdat'taki Irak merkezi hükümeti ile Erbil yönetimi arasında 25 Eylül bağımsızlık referandumunun ardından patlak veren krizi çözmeye yönelik diğer tüm iç ve dış çabalar sonuçsuz kalmış durumda.
Bağdat, son olarak 4 Mart'ta Irak Kürdistanı'nın 2018 bütçesindeki payını yüzde 17'den yüzde 12,6'ya düşürerek Erbil'in yarasına tuz bastı. Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) eski Başkanı Mesud Barzani bunun Kürt halkının “haklarına yönelik ihlal” olduğunu açıklarken Kürtler siyasi süreci boykot tehdidini gündeme getirdi.
Irak parlamentosunda grubu bulunan partilerin kurduğu Kürt ittifakı milletvekillerinden Mesud Haydar 3 Mart'ta Dini Lider Ayetullah Ali Sistani'den Kürtler adına yardım istedi. Kürtler Şii partiler üzerinde büyük bir nüfuza sahip olan Sistani'nin Bağdat'a baskı yaparak çözümün önünü açabileceğini düşünüyor.
Farklı Kürt partilerin temsilcilerinden oluşan 20 kişilik bir Kürt heyeti de 28 Şubat'ta Sistani ile görüşmek üzere Necef'e gitti. Heyet Şii lider tarafından kabul edilmedi. Ancak temsilcileri ve Sistani'ye yakın din adamları Kürt heyetiyle Necef'teki Rafidayn Diyalog Merkezi'nde basına kapalı bir görüşme gerçekleştirdi.
Heyetten bir yetkilinin verdiği bilgilere göre görüşmede Kürtler ile Şiiler arasındaki stratejik ittifakın halen geçerli olduğu vurgulandı ve Saddam Hüseyin rejimi ile İslam Devleti'ne karşı omuz omuza savaşan iki tarafın da anayasanın yeniden yazılması taleplerinin ortak olduğu hatırlatıldı.
Yetkili, isminin açıklanmaması kaydıyla Al-Monitor'a şöyle konuştu: “Kürt partiler, bilhassa da Kürdistan Demokratik Partisi, Sistani'ye bir dizi mektup göndererek görüşme isteklerini ve Bağdat'la yaşanan krize müdahale etmesi yönündeki taleplerini ilettiler.” Kürt ittifakının bir diğer üyesi Rizan Şeyh ise Al-Monitor'a Sistani'nin bu çağrılara henüz bir yanıt vermediğini söyledi.
Ancak dolaylı da olsa Sistani'den konuya ilişkin gelen olumlu sinyaller söz konusu. Bunlardan biri de Şii lidere yakın isimlerden Şii Vakfı Başkanı Alâ El Musavi'nin görüşmeye katılarak Kürt heyetine Şii liderin mesajını iletmesi.
Rafidayn Diyalog Merkezi Başkanı Zeyd Talakani Al-Monitor'a şöyle dedi: “Sistani'nin makamı gerilimin düşürülmesi ve Iraklılar arasındaki her türlü krizin anayasa çerçevesinde çözülmesi için gayretlerini sürdürüyor.”
Sistani'nin makamından isminin açıklanmaması kaydıyla Al-Monitor'a bilgi veren bir yetkili ise dini liderin Kürtlere gönderdiği mesajın maaş ödemelerine, bilhassa da (IŞ)İD'le mücadeleye katılan Peşmerge maaşlarına ilişkin sorunlara odaklandığını söyledi.
Sistani Irak'ı yıllar boyunca pençesine alan bir dizi siyasi krizin çözümünde önemli rol oynamış bir isim. Ancak din adamı, Iraklılar arasındaki bitmeyen ihtilaflar yüzünden 2011'de artık siyasilerle görüşmeme kararı aldı.
Kürt halkı ise Kürt siyasilere göre daha şanslıydı. Zira Sistani 20 Şubat'ta Irak Kürdistanı'ndaki çiftçileri temsil eden bir heyeti kabul etti. Heyet Şii liderden Bağdat'ı tarım teşviklerini ödemeye ikna etmesini isterken Sistani de bu konuda elinden geleni yapacağını söyledi.
Bağımsız siyaset uzmanı Ahmet El Abyad Kürtler ile Sistani arasındaki diyalog sürecinin nasıl geliştiğini Al-Monitor'a şöyle anlattı: “Barzani'nin yanında çalışan bazı isimler Kerbela'da Sistani'nin temsilcilerinden Abdülmehdi El Kerbelai'ye başvurdu. Sistani ile yakın ilişkilere sahip Irak Başbakan Yardımcısı Berham Salih'ten de yardım istendi. Bu çabalar neticesinde Sistani'nin makamından bir yetkili Haydar El Ebadi'yi arayarak Kürtlerle yaşanan krizin ayrıntılarını görüştü.”
Irak'ta Şiilerin en tepe dini lideri kabul edilen Sistani henüz konuya ilişkin net bir tutum açıklamış değil. Ancak hem Ebadi yönetimi hem de diğer taraflara mesajlarını iletmek için benzersiz ve oldukça etkili araçlara sahip olduğu aşikar.
Mustafa Saadoun
Al-Monitor