İNTİZAR - İran'a askeri silahlar alanında dayatılan yaptırımların sona ermesi yaklaşırken, Amerikan çevreleri ve medyasında panik ve gerginlik durumunun hâkim olduğu gözlemleniyor. Bu bağlamda, geçtiğimiz Cuma günü BM Güvenlik Konseyi toplantısında konuşma yapan Amerika'nın İran Özel Temsilcisi Brian Hawke, İran'a dayatılan silah ambargosunun kaldırılmasından duyulan endişeyi dile getirdi.
Hawke, geçtiğimiz Cumartesi günü ABD Dışişleri Bakanlığı'na ait Twitter hesabı üzerinden yayınladığı video mesajında da şu ifadeleri kullandı: “Tam bir yıl sonra, Birleşmiş Milletler tarafından İran'a uygulanan yaptırımlar sona erecektir. Tahran, pek çok gelişmiş silah alıp satabilecek ve Ortadoğu'da yeni silahlanma yarışı başlatabilecektir.”
ABD'li İran Özel Temsilcisi aynı bağlamda, ülkesinin İran ile nükleer program ve füzeleri dâhil olmak üzere kapsamlı bir anlaşma imzalamaya çalıştığını belirterek, “Amerika, İran ile doğrudan askeri bir çatışmaya girmek istemiyor” şeklinde konuştu. Elçi, İran'ın silahlarının yayılması konusuna daha ciddi bir şekilde yaklaşmaya çağırdı.
Öte yandan, Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da, BM'nin İran'a dayattığı silah yasağının, hatalı nükleer anlaşma sebebiyle bir yıl içerisinde sona ereceğine işaret ederek, Tahran'a gelişmiş silahlar satabilecek kapasiteye sahip ülkelerin varlığına dikkat çekti.
Pompeo Twitter hesabı üzerinden yayınladığı mesajlarda, “İran rejimi her yere silah satabilecektir” ifadesini kullandı. Pompeo, sözlerini şöyle tamamladı: “İran'ın mevcut davranışları konusunda endişeniz varsa, gelişmiş füzeler, uçaklar ve tanklara sahip olduğunda yapabileceklerini düşünün… Güvenlik Konseyi'nin İran'a uygulanan silah ambargosunu yenilemesi gerekiyor.”
Küresel silah satış devlerinin yeni rakibi: İran
Silah piyasası dünyanın en büyük pazarlarından biridir. Askeri teçhizat satışının son yıllarda ciddi oranda kalkınmasından dolayı, silah ticareti en kârlı ticaret haline geldi.
Bu kapsamda, “Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü”, küresel silah ticaretinin 2014-2018 yılları arasında yüzde 7,8 oranında arttığını ve bunun sebebinin Ortadoğu ve bazı Asya ülkelerine çok sayıda askeri silah konteynerleri ihraç edilmesi olduğunu ortaya koydu.
Amerika, Rusya, Fransa, Almanya ve Çin'in sırasıyla dünyanın en büyük silah ihracatçıları olduğu biliniyor. Bu beş ülke, geçtiğimiz beş yıl içerisinde uluslararası silah ihracatının yaklaşık %75'ini oluşturdular. Amerika'nın silah ihracatı ise tek başına küresel silah ticaretinin yaklaşık yüzde 36'sını oluşturuyor. İran İslam Devriminin gerçekleşmesinden bu yana, Tahran askeri alanda yeterlilik kazanmak konusunda çok büyük adımlar atarak önemli bir yol kat etti. 1980'li yıllarda İran ile Irak arasında yaşanan savaş ve Batı'nın dayattığı silah ambargolarına karşı çözüm bulma arayışları, bu gelişimin en önemli sebeplerindendir. Bundan dolayı, İran'a silah yasağının kaldırılması konusunda Amerikalı yetkililerin endişelendiren en önemli sebeplerden biri, İran'ın küresel silah pazarına girişidir.
Diğer yandan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, birkaç hafta önce İran'ın nükleer anlaşmada bir yıl daha kalması durumunda silah yaptırımlarının kaldırılacağı ve İran'ın küresel silah piyasasına gireceğini vurguladı. Ruhani, bu yolda hazırlıkların sürdürüldüğüne işaret etti.
Aynı konu hakkında Eski İran Savunma Bakanı Hüseyin Dehkan 2017 yılında yeni füze üretim planları hakkında yaptığı açıklamada, “İran silahları ve askeri üretimine yönelik büyük bir talep vardır. Tahran, yurtdışı pazarına çok sayıda gelişmiş silah ihraç edebilecek kapasiteye sahiptir” dedi.
İslam Cumhuriyeti'nin geçtiğimiz yıllar içerisinde, uluslararası toplumun dikkatini çeken çok sayıda balistik füze ve insansız araç üretmeyi başarması gündemin en önemli maddeleri arasında yer alıyor. Savaş uçakları, helikopterler, füze savunma sistemleri, elektronik sistemler, tanklar, güdümlü füzeler, bombalar, tüfekler, zırhlı araçlar denizaltılar dâhil olmak üzere çeşitli ağır ve hafif silahlar da İran tarafından üretiliyor.
Bu bağlamda İranlı askeri liderler geçtiğimiz yıllar boyunca İran'ın çeşitli silahlar ve askeri malzemeler üretmek konusunda kendi yeterliliğini kazandığına dair defalarca açıklamalarda bulundu. İran, askeri tatbikatlar yürüterek bunu tüm dünyanın gözü önünde kanıtladı. Bu gerçek, uluslararası gözlemcilerin dikkatini çekti. İsrail'in füze babası olarak bilinen Uzi Rubin, İsrail'in Times gazetesinde, İran'ın füze geliştirmek alanında, başka hiçbir ülkede görülmeyen uzun bir yol kat ettiğini açıkladı.
Kuru tehditlerin içi boşaldı
İran'a silah ambargosu döneminin sona yaklaşmasından dolayı Amerikalı yetkilileri endişeye düşüren bir diğer sebep ise, Tahran'ın gelişmiş uçaklar satın alarak hava kuvvetlerini yeniden inşa edebilecek olmasıdır. Çünkü İran'ın mevcut hava silahlarının temeli, İran İslam Devrimi patlak vermeden önce satın alınan uçaklardan oluşuyor. Aslına bakarsanız yaklaşık 40 yıldan bu yana İran güçleri eski İran şahı döneminde elde edilen Amerikan yapımı askeri ekipmanlarını korumak için çok çalıştı.
İran'ın son yıllarda füze üretimine yoğunlaşmasının önemli bir sebebi de, hava kuvvetlerine dayatılan geniş kapsamlı kısıtlamalar olabilir. İran Silahlı Kuvvetleri Askeri Sanayi birimi Başkanı Abdulkerim Beni Tarafi, geçtiğimiz haftalarda, Rusya ve Çin'in İran'a savaş uçakları satma teklifinde bulunduklarını açıkladı.
Tüm bunlarla birlikte, İran geçtiğimiz yıllarda savaş uçaklarını geliştirmek ve üretmek konusunda dünya piyasasına giriş yapabildi. Elbette yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte İran çok sayıda gelişmiş savaş uçağı satın alabilecek ve birçok ülke ile savaş uçağı geliştirmek konusunda işbirliği yapabilecektir.
Kaynak: Alwaght
Çeviri: Merve Soydaş