İNTİZAR - 33 yıl önce bugün, tarihin akışını geri dönülemez bir şekilde değiştiren İslam Devrimi'nin karizmatik liderine göz yaşları içinde veda etmek için milyonlarca insan Tahran sokaklarına akın etti.
Süvari alayı güney Tahran'daki genişleyen Beheşti Zahra mezarlığına doğru ilerlerken, duygu yüklü yas tutanlar neredeyse tabutu onu korumakla görevli olanların elinden alacaktı.
Modern tarihte neredeyse hiçbir benzeri olmayan bir gösteriydi bu. İnsanlar, alevlerin etrafındaki pervaneler gibi toplanıp liderlerine hüzünlü kalpler ve nemli gözlerle veda ederken dünya bu sahneyi huşu içinde izledi.
İmam Humeyni'nin cenaze töreni, Guinness dünya rekorlarında, katılımcı sayısını 10,2 milyon, yani o sırada ülke nüfusunun kabaca altıda biri olarak gösteriyor. Kimse ona yaklaşmadı.
Halk arasında 'İmam Humeyni' olarak bilinen Ayetullah Ruhullah Musavi Humeyni'yi bu kadar esrarengiz yapan neydi? Sürgünden protesto çağrıları yaptığında veya 1 Şubat 1979'da eve döndüğünde ya da 3 Haziran 1989'da son nefesini verdiğinde insanları bu kadar kalabalık bir şekilde sokaklara çıkaran neydi?
Ölümünden bir yıl sonra, New York Times muhabiri Philip Shenon, İmam Humeyni'nin mezarını ziyaret etti ve Batılı okuyucuları için ilginç bir gözlem yaptı.
"Ayetullah Humeyni, — batı'da çok hor görülen ve korkulan, hala buradaki milyonlarca sadık tarafından çok sevilen - mezardan bile yaklaşık 10 yıldır yüce manevi lideri olarak liderlik ettiği ulustaki nüfuzunu yönetmeye devam ediyor" diye yazdı.
Otuz iki yıl sonra, İmam Humeyni'nin şanlı hayatı ve mirası, Batı da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki hakikat, adalet ve özgürlük savunucuları için bir ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
17 Mayıs 1900'de ilim ehli bir ailede dünyaya gelen İmam, yıllarca dini araştırmalar yaptı ve Şii fıkhında en üst otorite haline geldi.
Dini siyasetten bilinçli olarak ayıran çağdaşlarının aksine, İmam Humeyni iki alanın iç içe olduğunu gördü ve o kadar ki Velayet-i Fakih (İslam hukukçusunun velayeti) teorisini ortaya attı.
'Hükümet-i İslami' adlı kitabında çok ayrıntılı olarak bahsedilen teoriyi, kukla diktatörlüğün yerine egemen bir cumhuriyetin temelini attıktan sonra eylemle gösterdi.
İmam farklı bir kulvardaydı. Devlet adamlığı ve siyasi zekası kıyaslanamaz düzeydeyken, ruhen daha yüksek bir makamdaydı. Kuzey Tahran'ın dağlara gizlenmiş bir köyündeki basit bir konuttan tüm dünyayı sarstı.
Görünüşte olan, basit bir din adamı ile güçlü bir imparator arasındaki orantısız bir kavgaydı. Şah, elbette insanların desteği ve iyi niyeti dışında her şeye sahipti. İşte bu kavgada din adamı galip geldi.
Şah, Batılı güçlerin himayesinden yararlanırken, İmam yalnızca halkına güveniyordu. Cephede yiğitçe doğrulayan kitlelerin lideriydi. Gücünü ve otoritesini dışarıdan alan taklitçi hükümdarı tedirgin eden şey buydu.
İmam Humeyni'nin sosyo-politik düşünceleri, insanların, özellikle de zayıf ve ayrıcalıklı olmayanların refahına ve Batı hegemonyasının kesin olarak reddedilmesine odaklanmıştı. Pehlevi yönetimini İran karşıtı ve Batı yanlısı olduğu için reddetti. İnsanlar açlıktan ölürken hükümdarın kasası doluydu.
İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu, halkı ana akım haline getirmeye, güç ve ayrıcalığı onlara geri vermeye ve İran toplumunu Batılı güçlere boyun eğmekten, egemen, bağımsız ve gururlu bir ulus haline getirmeye çalıştı.
1960'larda İran'da Batı destekli despota karşı direniş ivme kazandığında İmam ön plandaydı. Şah ülkeyi 'batılılaştırmak' gibi iğrenç bir işe başladığında, İmam onun yolunda bir engel haline geldi. Mirasyedi hükümdar açıkça akılsızdı.
İmam'ın Kum'daki Fayziye Okulu'ndaki güçlü konuşmaları, ithal rejime direnenlere bir umut ve amaç duygusu verdi. Takipçilerine ilgili olabilecekleri bir dünya görüşü sunarak ülkedeki çeşitli siyasi ve dini akımları bir araya getirmesini sağladı.
1963'te tarihi bir konuşmasında, insanları "rejimin yasadışı önlemlerine karşı dik durmaya" teşvik etti ve "ne kadar büyük olursa olsun hiçbir güç bizi susturamaz" dedi. İnsanlara, özellikle de genç nesile cesaret ve güven aşıladı.
İmam tutuklandığında okyanuslar dolusu insan sokaklara dökülerek “Ya ölüm ya Humeyni” sloganları atıldı. Kanlarını “Şah'a Ölüm” diye yazmak için kullandılar. İmamın bu şaşırtıcı popülaritesi ve Şah düşmanlığı kraliyet sarayında endişelere yol açtı.
İmam sonunda sürgüne gitmek zorunda kaldı. Türkiye'den Irak'a ve Fransa'ya sürgünde 14 yılı aşkın bir süre geçirdi, ancak mesafenin onu görevinden uzaklaştırmasına izin vermedi. Yurtdışından yaptığı protesto çağrıları ülke genelinde sokakları dolduracaktı.
Şah, popüler olmayan yönetimine karşı halk direnişini ezmek için gizli polis gücü SAVAK'a büyük ölçüde güvendi. İmam'ın tüm yakın yardımcıları, kendisi sürgündeyken Tahran'da hapsedildi, ancak direniş, rejimin yapısı parçalanana kadar devam etti.
İmam, pervaneleri kendine çeken bir alevdi. En yakın arkadaşlarından Şehit Murtaza Mutahhiri, kitaplarından birinde ondan “tüm kahramanların en büyüğü ve en sevgili ve İran milletinin gururu” olarak bahseder.
Batılı bilim adamları ve yazarlar bile ona olan hayranlıklarını gizleyemediler. Richard Falk, 1979'daki bir makalesinde, İmam Humeyni'nin hareketinin dini çekirdeğinin "sosyal adalet, servet dağılımında adalet, ulusal ihtiyaçlar ve yaşamın basitliği etrafında örgütlenmiş üretken bir ekonomi ve zengin ile fakir, yöneticiler ve yönetilenler arasındaki farklılıkları en aza indiren yolsuzluğun olmaması" çağrısı olduğunu yazdı.
Onun himayesindeki ve halefi Ayetullah Seyyid Ali Hamanei, İmam'ın 1990'daki vefatının birinci yıldönümünde onu “yaşayan bir gerçek” olarak nitelendirdi.
İslam Devrimi lideri, mirasını yaşatma sözü vererek, "Adı bu devrimin bayrağı, yolu bu devrimin yoludur ve hedefleri bu devrimin hedefleridir" dedi.
İmam Humeyni'nin İslam Devrimi, yeni dünya düzeninin yolunu açtı ve Batı emperyalizminin düşüşünün başlangıcı oldu. Cesur inancı ve yüksek manevi değerleri, düşmanca ortamlarda güclü bir üstünlük elde etmesine yardımcı oldu ki bu ona dünya çapında hayranlar kazandırdı.
Devrimin dalgaları Güney Asya'dan Latin Amerika'ya kadar her yerde hissedildi. İmam Humeyni herkesin bildiği bir isim oldu. Özgürlük savaşçıları öykünecek birini buldu ve bu İranlıların gururunu okşadı.
İmam Humeyni liderliğindeki devrim, modern tarihte başka hiçbir şeye benzemiyordu. Bu, Tahran'da kukla bir rejim kuran dünyanın süper güçlerine karşı tek bir adamın savaşıydı.
Pehlevi diktatörlüğüne karşı insanları nasıl bir araya getirdiği ve nasıl devirdiği tarih sayfalarında yerini alacaktır. Bu aynı zamanda rejimi destekleyen güçlerin yenilgisiydi.
İmam'ın vefatından sonra, bayrak, daha önce cumhurbaşkanlığı ve savunma bakanlığı da dahil olmak üzere önemli hükümet pozisyonlarında görev yapan en güvendiği vekiline geçti. İyi donanımlıydı ve meşaleyi ileri taşımak için ideal bir konumdaydı.
1939'da kuzeydoğudaki Meşhed şehrinde doğan Ayetullah Hamanei, 1962'de İmam Humeyni'nin genç ve dindar bir öğrencisi olarak Muhammed Rıza Pehlevi rejimine karşı harekete katıldı. Kabulüne göre, siyasi düşünceleri İmam ve onun devrimci İslam vizyonu tarafından şekillendirildi.
Ayetullah Hamanei, yıllar boyunca selefinin gösterdiği yolu izledi ve siyasi duruşu da akıl hocasınınkiyle mükemmel bir uyum içinde. 33 yıl önceki dünya aynı olmasa da bazı şeyler aynı kalıyor.
İmam, Amerika Birleşik Devletleri'ni güvenilmez 'Büyük Şeytan' olarak nitelendirdi. İslam Devrimi'nin Lideri aynı çizgiyi izledi ve yetkilileri, özellikle 2015 anlaşmasını kurtarma müzakerelerinde Amerikalılara güvenmemeleri konusunda sürekli uyardı.
Bugün, İran'ın direniş el kitabından bir yaprak alan birçok ülke, ABD'nin diktalarına cesurca meydan okuyor ve böylece köleliğin zincirlerini kırıyor. Bu, İslam Devrimi'nin özgür dünyaya armağanıdır.
İmam gibi, İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei de Filistin, Yemen, Suriye, Afganistan veya Keşmir'de dünyanın mazlum halklarıyla dayanışmaya ve onlara destek olmaya büyük önem verdi. Bu krizlerin çoğu ABD ve müttefikleri tarafından üretildi, yardım edildi veya yataklık edildi, bu da onların tek rakibinin İslam Cumhuriyeti olduğu anlamına geliyor.
İç cephede, Lider her zaman bilimsel teknolojilerin yanı sıra askeri ve nükleer güçteki ilerlemeleri teşvik etti ve bu da İran'ın birçok kilit alanda kendine güvenmesine yardımcı oldu.
Nükleer silahlar konusunda hem eski hem de görevdeki liderler aynı görüşte - İran bomba arayışında değil. Ama enerji amaçlı nükleer programa ihtiyacı var. Aynı zamanda, kendisini herhangi bir saldırganlığa karşı savunacak ve bunu yapmak için tam donanımlıdır.
Seyid Zafer Mehdi
Press TV