İNTİZAR - Amerikan neo-muhafazakar Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW), Ukrayna'daki savaş bağlamında Rus-İran işbirliğinin güçlendirilmesine ilişkin analitik bir not yayınladı. Moskova ve Tahran arasındaki yakınlaşma, Amerikan neoconlarını aşırı derecede endişelendiriyor.
Derin devletin sesi
ISW, Amerikan askeri tarihçisi ve neocon American Enterprise Institute (AEI)'den Frederick Kagan'ın eşi olan Kimberly Kagan tarafından 2007 yılında kurulmuş bir Amerikan sivil toplum örgütüdür. Frederick, şu anda ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı olan Victoria Nuland'ın eşi neocon Robert Kagan'ın kardeşidir. Kagan ailesi, ABD'nin Cumhuriyetçi ve Demokrat partilerinin, Amerikan askeri çevrelerinin kurulmasıyla bağlantılıdır. Frederick Kagan, sırasıyla Başkan George W. Bush ve Barack Obama döneminde Irak ve Afganistan'daki ABD kuvvetlerinin eski komutanı General David Petraeus'un uzun süredir danışmanıydı.
ISW, Amerikan savunma şirketlerinin çıkarları için neocon ideolojik varsayımlara ve lobilere güveniyor. ISW şu anda General Dynamics, DynCorp ve eski Raytheon dahil olmak üzere savunma müteahhitlerinin katkılarıyla desteklenen kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak işlev görmektedir. En kötü şöhretli neocon düşünce kuruluşlarından biri olan American Enterprise Institute'un da Rusya ve İran karşıtı raporun yazılmasına destek vermesi dikkat çekicidir.
"Tehlikeli" işbirliği
ISW ve AEI raporunda, “Moskova ve Tahran, çıkarları çakıştığında, özellikle Orta Doğu'da ABD ile karşı karşıya geldiğinde uzun süredir işbirliği yapıyorlar, ancak son toplantıları ortaklığı güçlendirmek için daha uyumlu bir çaba ortaya koyuyor… Bu ortaklığın ABD'nin ve Avrupa'daki, Orta Doğu'daki ve dünyadaki müttefiklerinin çıkarlarına meydan okuması muhtemel."
Amerikalı analistler, Ukrayna'daki savaşın başlangıcından bu yana, Başkanlar Vladimir Putin ve İbrahim Raisi'nin "en az dört kez görüştüklerini - her ikisinin de diğer dünya liderlerinin çoğundan daha fazla görüştüğünü" söylüyorlar. Rusya Devlet Başkanı'nın ilk yurtdışı gezisi, Astana sürecine katılan ülkelerin (Rusya, İran ve Türkiye) üçlü zirvesine katılmak üzere Temmuz 2022'de Tahran'a yaptığı ziyaret oldu.
Amerikalı analistler aşağıdaki gerçeklerden endişe duyuyorlar:
1. İran sanayi ve tarım ürünlerinin Rusya'ya tedarikine ilişkin anlaşmalar ve ortak bir ekonomik bölge oluşturulması dahil olmak üzere Rusya ve İran arasındaki ticari ve ekonomik işbirliğinin genişletilmesi;
2. Rusya ve İran arasındaki yolcu uçuşlarının artması ve havacılık alanındaki diğer işbirlikleri;
3. Özel bir operasyonun başlaması nedeniyle Rus bankalarının hariç tutulduğu SWIFT finansal işlem hizmetinin yerine MIR elektronik ödeme sisteminin kullanımının genişletilmesi;
4. İranlıların, Rusya'dan İran üzerinden Hindistan'a uzanan Kuzey-Güney transit koridorunun yakın zamanda faaliyete geçtiğine ilişkin açıklama;
5. Askeri-stratejik işbirliğinin genişletilmesi. Özellikle, Amerikalılar, İran'ın insansız hava araçlarının Rusya'ya olası ihracatından korkuyorlar; bu da yalnızca Ukrayna'daki savaşa katılan Rus Silahlı Kuvvetleri'nin yapısını güçlendirmekle kalmayacak, aynı zamanda ABD'ye karşı çıkan ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapında İran insansız hava araçlarına olan talebi de artıracak. İran'ın Rusya'ya savaş uçaklarının tedariki geçtiğimiz ay basında aktif olarak tartışıldı, ancak Rus ve İranlı yetkililer tarafından doğrulanmadı;
6. Rus askeri teknolojisinin İran'a transferi için beklentiler. 9 Ağustos'ta Rusya, Tahran tarafından görevlendirilen Hayyam dünya sondaj uydusunu fırlattı. Amerikalı uzmanlara göre, “Tahran'ın dış askeri operasyonlarını ve ABD kuvvetlerine ve Orta Doğu'daki ortaklarına yönelik saldırılarını desteklemek için yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri toplamasına izin veriyor. Kremlin ayrıca İran'a, İran silahlı kuvvetlerinin modern bir hava kuvvetine sahip olmasını sağlayacak Su-35 gibi dördüncü nesil savaş uçakları sağlayabilir."
Amerikalı neoconlar ayrıca, İran'ın Belarus ile ekonomik işbirliğinin genişlemesinden, Batı Yarımküre'de (Venezuela ve Çin ile işbirliği içinde) Rusya-İran tatbikatlarının düzenlenmesi ihtimalinden ve İsrail'in güvenliğini tehlikeye atabileceği iddia edilen Suriye'deki Rus-İran işbirliğinin genişlemesinden endişe duyuyorlar.
ISW ve AEI uzmanlarına göre, "Rus-İran ilişkilerinin derinleşmesi, ABD ve müttefiklerinin Avrupa, Orta Doğu ve dünyadaki çıkarlarını kesinlikle tehdit edecek".
Yukarıda alıntılanan rapor, neocon çevrelerdeki tek endişe işareti değil. "Totaliter" rejimler ittifakı, sağcı İsrail yanlısı The Tablet and Newsweek dergisinde neocon Demokrasi Vakfı Başkan Yardımcısı Toby Dershowitz'in bir köşesi yer alıyor.
Daha fazla yakınlaşma için beklentiler
Genel olarak, Rusya-İran işbirliği, Ukrayna'daki özel askeri operasyonun başlamasından bu yana gerçekten yoğunlaştı. Moskova ve Tahran, küresel Batı'dan gelen aynı zorluklarla karşı karşıya: askeri tehdit ve yaptırımlar. Doğal olarak işbirliği yapmak istiyorlar. Temmuz ayında Rusya cumhurbaşkanlığı sözcüsü Dmitry Peskov, Moskova ve Tahran'ın kapsamlı stratejik işbirliği konusunda bir anlaşma imzalamaya hazırlandığını söyledi.
Bu çerçevede son haberlerden bir kaç başlık:
- İran otomobil endüstrisi Rusya pazarına girmeyi planlıyor.
- İran, Rusya ile üç yeni uydu daha inşa etmeyi planlıyor.
- İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı heyeti, Moskova Güvenlik Konferansı'na katılmak üzere Moskova'ya geldi.
- Eylül ayında Semerkant'ta yapılacak ŞİÖ zirvesinde İran bu örgüte kabul edilecek.
Buna karşılık Rusya, nükleer anlaşma müzakereleri çerçevesinde İran'ın pozisyonunu destekliyor. Ancak şu ana kadar ABD'nin koyduğu şartlar Tahran'ı tatmin etmiyor.
Genel olarak Rusya ile İran arasındaki askeri-teknikten ekonomik alana kadar her alanda işbirliği son derece etkili görünüyor. İran savaş uçakları etkili bir silah olarak kabul edilebilir, ancak bu alanda son söz İran'ın kendisine ve Rus askeri komutanlığına aittir. Diğer alanlarda da ortaklıkları genişletmek mümkündür.
Uzmanlara göre, Rusya ve İran petrol piyasasında rakip değiller, yani iki ülke arasındaki işbirliğine şüpheyle bakan uzmanlar tarafından bu tür bir rekabete yönelik beklentiler ana argüman olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte, Rusya-Suudi ilişkileri örneği, mevcut küresel siyasi ve ekonomik kriz bağlamında, petrol üreticisi ülkelerin karşılıklı çıkarları en üst düzeye çıkarmak için kendi aralarında bir anlaşmaya varabileceklerini göstermektedir.
“Çünkü şimdi, Ukrayna'daki çatışma sırasında, özellikle gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerden gelen petrol talebi önemli ölçüde arttı ve arzı aştı. Ve bu durum kesinlikle devam edecek, en azından Ukrayna'daki düşmanlıklar sona erene kadar, bunun hakkında net bir tahminde bulunmak artık imkansız ” diyor İranlı uluslararası uzman Mohsen Pakayin. Buna göre, ister Rus ister İran olsun, dünya pazarlarına girecek tüm petrol her zaman alıcısını bulacak ve ciddi bir rekabet söz konusu olmayacaktır. İran, Rusya ve OPEC işbirliğiyle fiyatların dengelenmesi çok muhtemel.
İran, Çin ile ilişkilerini derinleştirirken aynı zamanda Rusya ile işbirliğini genişletiyor. Geçen yıl Mart ayında Çin-İran Kapsamlı İşbirliği Anlaşması imzalandı. Aynı zamanda İran, Kuzey-Güney koridoru projesi çerçevesinde Rusya'yı çok kutuplu dünya düzeninin oluşumunda Rusya'nın bir diğer önemli ortağı olan Hindistan'a bağlamaktadır. Transkafkasya ve Orta Asya'da güvenlik büyük ölçüde İran'a bağlıdır ve Avrupa'daki askeri çatışma zemininde Rusya bu bölgelerde istikrarı sürdürmekle ilgilenmektedir. Jeopolitik açıdan İran, Moskova için en çok arzu edilen ortaklardan biridir.
İran'ın yaptırımlara direnme deneyimini inceleme olasılığı da göz ardı edilemez.
Tahran, Ukrayna'daki savaşın sadece jeopolitik değil, aynı zamanda manevi yönlerini de anlıyor. Dini Lider'in (İran'ın Rehberi Ali Hamanei) uluslararası ilişkiler danışmanı Ali Ekber Velayati, 22 Haziran'da dini liderin resmi web sitesine verdiği röportajda şunları söyledi: "Sayın Putin'in davranış ve eylemleri, maneviyata olan inancından kaynaklanmaktadır".
Durumsal bir ittifak, Batı'da en çok korktukları ideolojik bir ittifak haline gelebilir ve rakiplerine Soğuk Savaş zamanlarının ilkelerini yansıtabilir. Böyle bir durumda, Rusya ve İran arasındaki işbirliği katekonik (tarihte kötülüğün nihai zaferini önleme görevi) bir karaktere sahip olacak, şu anda küreselci paradigma ve Batı hegemonyası'nda somutlaşan dünya kötülüğüne karşı savaşma tarihi ve misyonları hakkında artan eskatolojik bir anlayışa sahip olan iki güç ve halkların ittifakı olacaktır.
Katehon