Petrol' ün Irak kısmını özellikle Musul'u da ele geçirdikten sonra epeyce yol alan IŞİD şimdi yoluna nasıl devam edecek? Bu yolun adımlarından biri olan, 'Irak'ta bir süredir alıkonulan Musul Başkonsolosumuz, ailesi ve Başkonsolosluğumuzda bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, bir operasyonla kurtarılmıştır' diye söylense de, Musul'un ele geçirilmesi ile rolleri tamamlanan 49 kişi yurda döndü. İlk günden bu yana, stratejinin bir parçası olarak düşündüğüm 101 günlük misafirliklerinden sonra, vatanlarını ve sevdiklerini özlemişlerdir! Hoş gelmişler de! ‘bu dönüş' ten sonra, sorunun cevabını, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi –TANAP-, Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol hattı ve ‘Chester Projesi' ne bakarak çözmek mümkün görünüyor.
Azeri doğalgazı…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir heyetle 3 Eylül' de Azerbaycan' da 2. Resmi ziyaretini gerçekleştirdi. Toplantı da önemli bir konu da Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol hattı olmalı diye düşünmüştüm. Öyle ki, Azeri gazının Türkiye üzerinden Avrupa' ya taşımak için TANAP uluslar arası anlaşması geçen hafta yürürlüğe girdi. İlk aşaması 2018 yılında tamamlanması öngörülen projede Türkiye % 30 paya sahip. Toplamda 16 milyar metreküp doğalgazın, başlangıçta 10 milyar metreküpü Avrupa'ya, 6 milyar metreküpü ise Türkiye' ye sevk edilecek. Böylece Azeri doğalgazının Avrupa' ya akışı Türkiye üzerinden bir yol alıyor. Şimdi de Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol hattının Ceyhan' dan Akdeniz'e çıkışı ve Karadeniz-Kızıldeniz doğalgaz hattının da Türkiye üzerinden ‘Levant Bölgesi' ne bağlanması söz konusu. Bunun için de Türkiye' den bu geçiş nasıl sağlanacak?
‘Chester Projesi'…
Daha önce de yazdığım bu projeye tekrar kısa bir değinecek olursak; Demiryolu projesi, Sivas' tan başlayacak. Harput, Diyarbakır, Bitlis ve Van Gölü' nün güneyinden geçecek ve Kerkük ve Süleymaniye' ye varacaktı. Bu öngörülen hat üzerinde Türkiye' nin ve dünyanın en önemli krom, bakır ve petrol yatakları var.
Diğer bir bölüm de Ceyhan' dan geçerek, Yumurtalık/Adana körfezinde ve İskenderun' a uzatılacaktı. 9 Nisan 1923' de TBMM tarafından onaylanarak, demiryolu projesinin işletme hakkı 99 yıllığına Amerikalılara verilir. Daha sonra, ABD, projeden vazgeçer. Türkiye' de daha önce kabul etmiş olmasına rağmen projeyi 18 Aralık 1923' de fesh eder.
Şimdi IŞİD, bu proje bağlamında diye düşündüğüm bir yol haritasına devam ediyor.
DİHA' dan Hülya Emeç' in haberinde:‘İran üzerinden Türkiye'ye geçen IŞİD çetelerinin Çaldıran'a bağlı Sarıçimen (Navri) köyünü geçiş güzergahı olarak kullanıp, IŞİD'e katılmak amacıyla köyü mesken edindiği öne sürüldü' diye yazıyor.‘Chester Projesi'haritasına baktığımızda da göreceğimiz gibi, aslında beklediğim bir hareket.
Ayrıca, seçimlerde Ağrı' da olanlarla da Ağrı' nın neden bu kadar önemli olduğunu anlamak çok zor olmasa gerek. Aynı şekilde Urfa' daki çetin geçen seçimleri unutmayalım !
Kobani…
Suriye'nin kuzeyinde yer alan ‘Batı Kürdistan' olarak tanımlanan ‘Rojava Bölgesi' ni, 6-7 Ocak tarihlerinde, Kürt, Arap, Asuri-Süryani, Çeçen ve Ermenilerin temsilcisi olan ‘Rojava Özerk Yönetimi Yasam Meclisi' nin yapmış olduğu toplantı sonucu üç kantona ayırmıştı. Bu üç kanton: 21 Ocak' ta ‘Cizire', 27 Ocak' ta ‘Kobani' ve 29 Ocak' ta ise ‘Efrin' kantonu özerkliklerini ilan etmişti. Yönetim modeli, ‘Kanton sistemi', ‘Yasama Meclisi', ‘Yönetim',‘Adalet ve Yüksek Seçim Kurulu' olarak dört ayak üzerine oturtulan, ‘Batı Kürdistan' – ‘Rojava Bölgesi' n de hatta bu bölgede üç dil, Kürtçe, Arapça ve Süryanice resmi dil olarak kabul edildi. Fakat bu üç bölge birbiriyle tek bir parça değil de, kantonların arasında Arap köyleri bırakılarak inşa edildi! Bu bir ön hazırlık olabilir mi idi!
Petrol hattı üzerinden baktığımızda; Boğaziçi Üniversitesi'nden Yrd. Doç. Dr. Seda Altuğ, BasHaber'e Rojava'nın durumu ile ilgili yapmış olduğum bir röportajımda: ‘Ceylanpınar'da seçimlerde BDP'nin değil de AK Parti'nin seçimi kazanması ve çatışmalar bir tesadüf değil. Kürd Bölgesini ve yönetimde olan PYD'yi kontrol etmek istiyor. Türkiye böylece hakimiyeti daha kolay olsun diye böyle davranıyor, ama burada tek aktör de Türkiye değil. Barzani'nin de Türkiye'den ayrı, Rojava ile başka meseleleri var. Aslında, PYD ile Mesud Barzani, belli noktalarda Türkiye ile ortaklaşıyor. Bu demek değildir ki Türkiye ile Barzani aynı. Bölgede hakimiyet kurmak için, bazı noktalarda ittifaklar yapılıyor' diye söylemişti.
YPG güçleri ile IŞİD çeteleri arasında Kobani'nin güney, doğu ve batı bölgelerinde devam eden şiddetli çatışmalar devam ederken, kimileri hayatlarını kaybediyor, binlerce insan da IŞİD' den kaçarak Türkiye' ye sığınmaya çalışıyor.
Ya sonra…!
IŞİD' in yol haritasında sıra Türkiye' ye gelince Rojava' daki paslaşma çatışmaları, bir anda nasıl ağır çatışmalara dönüştü!
Türkiye' nin, petrolün Akdeniz' e çıkışını Ceyhan' dan yapabilecek olması tabii ki de, bu diplomasi trafiğini izleyen ABD' de de bir paniği haftalarca sürdü. Obama, ‘Suriye'ye de IŞİD' i bombalasak mı? Yoksa Suriye' yi mi bombalasak?'arasında sürekli bir düşünce trafiği yaratıp tüm dünyayı oyalarken, IŞİD Kobani' den Türkiye sınırına dayandı. Türkiye'den geçiş yolu açmaya çalışıyor.
IŞİD' in paslaşma çatışmaları, nasıl ısırırım denemeleri için, ‘Chester projesi' nden bakıldığında , ayrıca Lice/Diyarbakır' da, Palu/ Elazığ' da olanların da fikrimi doğrular nitelikte veriler olarak görüyorum.
Ya sonrası ! ‘Kanal İstanbul' projesinin daha bir sesi duyulur olduğunda, Mısır' da ‘Yeni Süveyş Kanalı' öncesinde ve yapımı devam ederken Sina yarımadasında olanlar sanırım bir fikir verebilir ! Türkiye' nin, 6 küresel petrol noktasından birinde yer aldığını da gözden kaçırmamak lazım!
YILDIZ ÇELİK/İstanbul