İNTİZAR - Eski bir söze göre jeopolitik olaylar nadiren masum bir şekilde tesadüfidir. Son birkaç karışık olaya bakalım. Önce Almanya ve Avrupa'ya Rusya'dan gelen Nord Stream-2 doğal gaz boru hattını terk etmesi yönünde yeni bir baskı var. Bu garip Navalny olayı ve onun sözde zehir suikastı stratejik enerji ticaretinde eşi görülmemiş bir geri dönüşü uygun bir şekilde örtbas ediyor.
Ardından Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ'ın tartışmalı yerleşim bölgesi üzerindeki silahlı çatışmada yeniden canlanma yaşanıyor.
Tüm bunlarda önemli bir faktör de NATO'nun Rusya'nın güney çevresi boyunca Kafkaslar ve Orta Asya'daki ABD liderliğindeki askeri ittifakın üyeliğini genişletmeye yönelik uzun vadeli planları.
Siyasi analist Rick Rozoff, Dağlık Karabağ ihtilafındaki alevlenmenin Türkiye'nin yıllardır süren Azerbaycan'ı NATO üyeliğine getirme gündemiyle tamamen tutarlı olduğunu söylüyor. Ankara'nın Dağlık Karabağ sorununun çözümünü Azerbaycan lehine zorlamaya çalıştığını ve Azerbaycan'ın tarihi topraklarını Ermeni ayrılıkçılarından geri aldığını söylüyor.
NATO'nun Azerbaycan'ı ittifaka dahil etme yolunda ilerleyebilmesi için, Azerbaycan ile Ermenistan arasında uzun süredir devam eden donmuş çatışmada bir çözüm bulunması gerekir. İki taraf en son 1988-1994'te savaşa girdi ve o zamandan beri sınır ötesi çatışmalar yaşadı. Geçen ayın sonunda, Azeri liderlerin ve onların Türk patronlarının yüce toprakların kurtarılmasına ilişkin söylemlerinde yaşanan son artış nedeniyle çatışma yeniden patlak verdi.
Rozoff, burada Güney Osetya, Abhazya ve Transdinyester'deki diğer Sovyet sonrası donmuş çatışmalara bir benzetme olduğunu söylüyor. NATO'nun Gürcistan ve Moldova'yı yapmayı planladığı gibi bünyesine katması için, Gürcistan ve Moldova'nın kendi ayrılıkçı bölgeleri üzerinde kontrol sahibi olmaları gerekiyor. Gürcistan ile Güney Osetya arasında 2008'de kısa süren savaş - ilki, yalnızca Rus müdahalesi ile püskürtülmek için ikinciye saldırdığında - NATO'nun Gürcistan'ı askere alma hırsı tarafından tetiklendi.
Bugün Azerbaycan ile benzerlik, ülkeyi ittifak için kabul edilebilir bir üye haline getirmek için NATO üyesi Türkiye'nin yönlendirmesiyle Dağlık Karabağ sorununu çözmeye çalışması şeklindedir. Türkiye uzun süredir Azerbaycan'ı “bir sonraki NATO üyesi” olarak destekledi. Ankara'nın Azerbaycan'a büyük ölçüde artan askeri malzeme tedariği, aday ülkeyi NATO standartlarına getirme sürecinin de bir parçasıdır.
Ancak NATO'nun yayılmacılığı sadece militarizm ile ilgili değildir. Evet, elbette, Amerikan füzelerinin Rusya'nın derinliklerine yerleştirilmiş olması "büyük güç rekabeti" oyununda arzu edilir.
Bununla birlikte, daha spesifik ve eşit derecede muazzam bir stratejik amaç var ve bu, Rusya'nın (ve İran'ın) enerji arzının Avrupa'ya güneyden alternatif bir rota ile değiştirilmesi. Hazar petrol ve doğalgaz zenginliklerinin uzun zamandır peşinden koşuluyor. Hitler'in wehrmacht'ı* Rus arenasında savaşırken ulaşmak için itici bir hedefti.
Trans-Hazar Doğalgaz Boru Hattı, Azerbaycan'ın önemli merkezi Bakü üzerinden Türkmenistan ve Kazakistan'dan Türkiye'ye doğalgaz tedarik etmeyi ve buradan orta Avrupa'ya mevcut boru hattı şebekelerine katılmayı öneriyor. Öngörülen yıllık 30 milyar metreküp gaz arzı ile Hazar boru hattı, Nord Stream-2 projesinin (55 milyar metreküp) yerini almak için uzun bir yol kat edebilir. Rus blogcu Alexei Navalny'nin zehirlenmesi ve çeşitli Avrupalı liderler tarafından cesaretlendirilmesi, Nord Stream-2 (Kuzey Akım-2) projesinin baltalanmasının önünü açıyor gibi görünüyor.
Washington ve Avrupa'daki transatlantik müttefikler, Trans-Hazar doğal gaz boru hattının Rusya'nın Avrupa'ya gaz tedarikçisi olarak önemini baltalamak için bir araç olarak tamamlanmasını kesinlikle memnuniyetle karşılayacaktır.
Bu alternatif rotanın güvenliğini ve siyasi uyumu garanti altına almak için NATO'nun kilit ülkeler olan Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan ile ilişkilerini pekiştirmesi zorunlu olacaktır. Bu nedenle NATO, aday üye olarak bu ülkelerle kur yapmakla meşgul.
Türkiye'nin bundan elde ettiği şey, Kafkasya ve ötesinde Avrupa ile Asya arasında temel taşı olduğu varsayılan jeopolitik etkinin artmasıdır. Kıta Avrupası'nın yakıt ikmalini kolaylaştırmak için çok sayıda transit ücreti cabası. Ankara, Rus gazını Türk Akımı koridoru üzerinden Avrupa'ya bağlama konusunda halihazırda böyle bir konuma sahiptir. Ancak Makyavelist Türk lideri Erdoğan için Rusya'nın Kuzey Akım-2'sini vurmak, Ankara için Güney Enerji Koridoru'nun toplam kapasitesini artırmaktan daha fazla kar anlamına geliyor.
Türkiye'nin Kafkasya'da, özellikle de Rusya'da sürüklenecek olan tam ölçekli bir savaş görmek istemesi pek olası değildir. Bu nedenle, Rusya'nın Ermenistan ve Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ konusunda bir barış anlaşmasına aracılık etme çabaları Ankara'nın nominal desteğini aldı.
Bununla birlikte, NATO'nun Kafkasya ve Orta Asya'ya daha da genişlemesi ve Rus enerjisini Avrupa'ya Hazar alternatifi ile değiştirmek gibi stratejik bir tablo, Dağlık Karabağ'daki çatışmaların yeniden canlanmasının uzun süreli bir vekil, düşük yoğunluklu savaş olabileceği anlamına geliyor.
Nitekim, siyasi analist Rick Rozoff, mevcut savaşın Gürcistan ve Güney Osetya, Abhazya ve Transdinyester'de yenilenen çatışmaları besleyeceğini öngörüyor. Rusya'ya karşı avantaj elde etmeye çalışan ve Avrupa ile stratejik enerji ticaretini köşeye sıkıştıran NATO'nun jeopolitiği de aynı ve büyük görünüyor.
Ülkeler NATO için piyon olmaya dikkat etmelidirler. Zira bunun ağır bir bedeli var.
Finian CUNNİNGHAM
Strategic Culture
-----------------------------------------------------------------------------------
* Wehrmacht, 1935 ile 1945 yılları arasında Nazi Almanyası'nın silahlı kuvvetleridir.