İNTİZAR - Suriye Arap Birliği'ne geri dönmemiş olabilir. Ancak, on yıl önce ABD'nin emriyle örgüt üyeliğini askıya alan ülkelerin yavaş ama emin adımlarla Şam'a geri döndüğü açıktır – Washington'un emriyle değilse de, en azından muhalefeti olmadan.
Son üç gelişme, Suriye'ye ve Cumhurbaşkanı Beşar Esad hükümetine yönelik tutumlarda önemli bir değişikliği göstermektedir.
İlk olarak, Başkan Donald Trump'ın iki üst düzey temsilcisi -terörle mücadele Danışmanı Kash Patel ve özel elçi Roger Carstens – Ağustos ayında Şam'a gizli bir ziyarette bulunduğu, Ulusal Güvenlik Şefi Ali Memlük ile bir araya geldiği ortaya çıktı.
İkincisi, yaklaşık on yıllık bir aradan sonra Katar'a Suriyeli yolcu uçuşlarının yeniden başlaması. Bu, iki yıl önce BAE ile sivil havacılık bağlantılarının restorasyonunu ve ülkenin Şam'daki büyükelçiliğinin yeniden açılmasını takip ediyor.
Üçüncüsü, Türk hükümeti Suriye'deki en büyük askeri gözlem noktasından, geçen yıldan beri Suriye hükümet güçleri tarafından çevrelenen Hama kırsalındaki Morek üssünden çekildi. Asker ve teçhizat taşıyan konvoyların, kendilerini korumak ve herhangi bir çatışmanın çıkmasını önlemek için Rus askeri polisinin eşliğinde bölgeyi boşalttığı bildirildi.
Dikkat çekici bir şekilde Suriye yetkilileri bu kazanımları taviz vermeden elde etti. Ayrıca Trump'ın temsilcilerini de küçümsediler. Trump onları, Suriye'de tutuklu bulunan altı Amerikalının serbest bırakılmasında Şam'dan yardım istemek için gönderdi ve bunun yeniden seçim kampanyasını hızlandıracağını umdu. Ancak Suriyelilerin, hükümetin izni olmadan ABD askeri güçleri Suriye topraklarını işgal ettiği sürece konuyla ilgili hiçbir görüşme yapılamayacağını söylediği bildirildi. Daha önce de Esad, Trump'ın Amerikalıların ve özellikle de Suriyeli kaynakların ABD istihbaratıyla bağlantılı olduğu konusunda ısrar ettiği serbest gazeteci Austin Tice adlı eski bir denizcinin serbest bırakılmasını talep eden bir mektuba cevap veremedi.
Suriye hükümeti, elçilerin gizli ziyaretiyle ilgili ABD medyasında yer alan haberler hakkında yorum yapmadı. Ancak, Suriye tarafının, başka herhangi bir konuda görüşmeler yapılmadan önce ABD güçlerinin kuzey ve doğu Suriye'den tamamen çekilmesi konusunda ısrar ettiğini vurgulayan yarı resmi gazete el-Watan tarafından doğrulandı.
Trump yönetimi, Suriye'nin taleplerini yerine getirmesini sağlamak için havuç ve sopa taktikleri kullandı. Son sopa, ABD'nin Suriye'ye ve onunla iş yapan herkese uyguladığı yaptırımları sıkılaştıran Sezar Yasası idi. Son havuç, Trump'ın Suriye özel temsilcisi James Jeffrey'nin ABD'nin Suriye rejimini değil, sadece davranışını değiştirmek istediğini açıklaması oldu. Şam, ne sopadan korkutulabildi ne de havuçla cezbedilebildi.
Trump için Suriye başkentine kişisel temsilciler göndermesi küçük bir şey değildi. Düşmanlar arasında bu tür gizli görüşmeler genellikle tarafsız üçüncü ülkelerde yapılır. Söz konusu eylem, herhangi bir yöntemle bir anlaşmanın yapılabilmesi için çaresizlikten sağlandı. Memlük'e şüphesiz bazı cazip teklifler yapıldı, ancak bunlar Suriye'nin askeri geri çekilme talebini karşılayamadığı sürece dikkate alınmadı ve elçiler eli boş bırakıldı.
Trump, Esad'a bir mektup ve ardından iki Beyaz Saray temsilcisi göndererek, rejimi devirmeyi başaramadıktan sonra Esad'ı ve meşruiyetini örtük olarak tanıdı. Aynı şey, Suriye iç savaşını körüklemek için milyarlarca dolar pompaladıktan sonra havaalanlarını Suriyeli uçaklara yeniden açan Arap devletleri için de söylenebilir.
Esad, bir zamanlar Suriye için teslim olmanın maliyetinin sıkı durmanın maliyetinden çok daha yüksek olacağını söylemişti. Bu üç gelişme onu haklı çıkarıyor gibi görünüyor. Belki de kararlılığın ilk meyveleri. Önümüzdeki aylarda başka sürprizler de gelebilir.
Abdulbari Atvan
Rai Al-Youm