İNTİZAR - 2003 sonrası Irak'ın güvenlik ve askeri yeteneklerinin artırılması, Iraklı politikacıların ve kamu talebinin kilit saplantılarından biri olmuştur.
Bu, özellikle de IŞİD terörist grubunun ortaya çıkmasından ve 2014'te Batı eğitimli ve silahlı Irak ordusunun başarısızlığından ve ayrıca istihbarat aygıtının ülkedeki terörist grubun yükselişini öngörememesinden sonra Iraklıların gözünde daha fazla önem kazanmıştır.
Bu arada, ülke dışı taraflarla askeri ve güvenlik ortaklığının gözden geçirilmesi, kendisini siyasetçilerin, elitlerin ve Irak halkının büyük bir kısmı için bağlayıcı bir zorunluluk olarak sunuyor.
Bu ihtiyaç, bölgesel komşuluk ve uzun ortak sınırlar, dini ve kültürel ortaklıklar, siyasi birlik ve kitlesel ekonomik ortaklık ve ortak tehditler ve çıkarlar nedeniyle artarken, İran kendisini Irak'la güvenlik ve askeri anlaşmalar için merkezi bir aday olarak sunuyor.
Bu zorunluluktan motive olan Irak Savunma Bakanı Juma Anand Saadoun, bu haftanın başlarında yüksek rütbeli bir askeri heyeti Tahran'a götürdü ve İranlı mevkidaşı General Amir Hatemi tarafından resmen kabul edildi. General Hatemi'nin resmi daveti üzerine Tahran'ı ziyaret eden Saadoun, İranlı siyasi ve askeri yetkililerle görüşmelerin ana teması olan ikili askeri ve güvenlik işbirliğinin artırılması çerçevesinde bir araya geldi.
Cumartesi günü, İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General Muhammed Bagheri, İran ve Irak'ın "son safhalarının bitirilmek üzere olan ve yakın gelecekte imzalanacak" şeklinde ifade ettiği bir savunma işbirliği belgesi oluşturulduğunu duyurdu.
ABD'nin Irak'tan çıkışı ve Bağdat'ın güvenlik efsanesi
ABD, son yirmi yılda Bağdat'ın bu bölgelerdeki ihtiyaçlarının karşılanması konusunda Irak'la güvenlik ve askeri paktların ana tarafı olmuştur. Ancak Washington, Irak'ın Washington'la yaptığı anlaşmalarda beklediği gibi Bağdat'a gerçek bir müttefik olarak hareket etmedi.
IŞİD, 2014'te Irak'ı süpürdüğünde, ABD Irak'ın yardım çağrısına sağır kulak kesildi. Sonuç olarak kısa sürede terörist savaşçılar başta batı ve orta iller olmak üzere ülkenin geniş bölümlerinin kontrolünü ele geçirdiler.
ABD, 2008 güvenlik anlaşması kapsamındaki taahhütlerini yerine getirmemekle kalmadı, aynı zamanda Irak'taki askeri varlığını bir müttefik olarak değil, bir işgal gücü olarak sürdürdü.
İki ülke arasındaki 2008 anlaşmasına göre, ABD 31 Aralık 2011'e kadar güçlerini Irak'tan çıkarmak zorundaydı. Ancak Washington her defasında bir bahane ile son teslim tarihinden kaçındı. Beyaz Saray bile, çok sayıda kanıt ve belgeye göre, Amerikan, Suudi ve İsrail istihbarat servislerinin yazdığı bir senaryonun aktörü olan IŞİD'in ortaya çıkmasını, Irak'taki güçlerini artırmak ve Irak'a büyük bir güvenlik sorunu kaynağı oluşturmak için bir bahane olarak kullandı.
ABD, Irak'ın Halk Seferberlik Güçlerine (PMF), 2014'te IŞİD'e karşı kurulan gönüllü güçlere ve IŞİD'in ilerlemeleri ve ülkenin bölünmesi karşısında sağlam bir abluka uygulamasına karşı defalarca askeri eylemde bulundu. 2019'un son günlerinde ABD savaş uçakları, Al-Anbar eyaletinin batısındaki Kaim sınır bölgesindeki PMF'nin 45. ve 46. tugaylarının pozisyonlarına hava saldırıları düzenleyerek 30'dan fazla anti-terör kuvvetini öldürdü ve düzinelerce kişiyi yaraladı. Kaim bölgesi, Tahran'ı Bağdat ve Şam'a bağlayan bir güvenlik kemerini şekillendirmenin anahtarıdır. IŞİD, bu bölgeyi bir kaçış ve tehcir kapısı olarak kullanmayı başararak hem Suriye'de hem de Irak'ta terör eylemleri başlatmıştı.
Irak Halk Seferberlik Güçleri (PMF) pozisyonlarına yönelik saldırılar, 2016 yılında çıkarılan bir parlamento tasarısı, kuvvetleri doğrudan başkomutan olan Irak başbakanının komutası altında hareket eden resmi ve yasal silahlı kuvvetler olarak tanıdığı sırada gerçekleşti. Saldırılar, Irak'ın ulusal egemenliğine ve toprak bütünlüğüne aykırı olarak insanlar, hükümet yetkilileri ve siyasi ve idari figürler tarafından kınandı.
ABD'nin Irak'taki askeri varlığının meşruiyeti sorusu, Ocak ayında Beyaz Saray'ın İran Kudüs Gücü Komutanı General Süleymani ve Irak Halk Seferberlik Güçleri (PMF) Komutan Yardımcısı Ebu Mehdi El Muhandis'in öldürülmesi emrini vermesiyle zirveye ulaştı. Suikast operasyonu, milyonlarca Iraklıyı protesto etmek için sokaklara çekti ve Amerikalıların ülkelerinden sürülmesi çağrısında bulundu. Bağdat Havaalanı'nında gerçekleşen bu insansız hava aracı operasyonundan bir haftadan kısa bir süre sonra yabancı askerlerin sınır dışı edilmesiyle ilgili bir meclis tasarısı yayınlandı. Ancak ABD, halka ve siyasi iradeye boyun eğmek yerine, Irak'ı eşi görülmemiş yaptırımlarla tehdit etti ve ülkeye Patriot yardım savunma sistemleri konuşlandırarak Irak'ın egemenliğini daha da hafife aldı.
Bu, Irak hükümeti için bir güvenlik efsanesine dönüştü. Irak Halk Seferberlik Güçleri (PMF) güçleri, ABD'nin askerlerini geri çekmeyi reddetmesi durumunda, işgalci ve düşman güçler olarak muamele görecekleri konusunda uyardı. Öte yandan, IŞİD kalıntıları zaman zaman güvensizlik ve etno-mezhepsel boşluklara neden olmak için merkezi bölgelerde kör saldırılar gerçekleştirirken, hükümet ekonomik kriz ve koronavirüs salgını ile yoğun bir şekilde mücadele ediyor.
İran, Irak askeri ve güvenlik ittifakı için doğru seçim
IŞİD'in yükseliş tecrübesi, Irak için yabancı ittifaklarını çeşitlendirme ihtiyacını vurguluyor. İran bir dizi açıdan olumlu bir seçim olarak duruyor.
Birincisi, İran en zor zamanlarda, özellikle de terörle mücadele savaşında Irak'ın yanında yer aldı. Tahran, komşu ülkeyi desteklemek için çaba sarf etti ve hatta kendisi bile yüksek maliyetlere katlandı.
İkinci olarak, iki ülke son derece başarılı bir askeri ve güvenlik işbirliği siciline sahiptir. IŞİD ile savaşmak için Rusya, İran, Irak ve Suriye'yi bir araya getiren Bağdat'ta dört ayrı katılımcı taraftan oluşan komuta ve istihbarat merkezi 2015 yılında iki komşunun koordinasyonuyla kuruldu. O zamandan beri, dört ülke terörizme karşı eylemlerini ve verilerini toplayıp güncelliyor.
Bilgi alışverişi, özellikle Irak ve Suriye güçlerine veri sağlanması ve Suriye'deki IŞİD ve diğer tekfirci teröristlere yönelik eylemler bu merkezin en önemli ve başarılı amacıdır.
2017'de Tahran ve Bağdat, mutabık kalınan alanlarda büyük savunma işbirliğini başlatan bir Mutabakat Anlaşması imzaladı. Terörizm ve radikalizm, sınır güvenliği ve teknik, lojistik ve eğitim desteği ile mücadelede ortaklığı güçlendirmek ve deneyim alışverişi, Mutabakat Zaptı'nın ana şartlarıdır.
Bu koşullarda başarılı bir güvenlik ortaklığı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararına göre İran silah ambargosunun kaldırılması ve İran'ın askeri, güvenlik ve istihbarat uzmanlık ve yeteneklerinin büyük bir kısmı Tahran'ı Bağdat için hayati bir güvenlik ortağı olarak gösteriyor. Irak savunma bakanının varılan anlaşmalarla birlikte Tahran'ı ziyareti bu yolda uzun bir adımı işaret ediyor.
Al-Waght