18641-cats.jpg

Afganistan meselesi hangi ülkeler için ne ifade ediyor?

Amerika'nın Afganistan'dan çekilmesi sonrasında kimin hangi hesabın peşinde olduğunu tespit etmek Afganistan ile ilgili sağlıklı değerlendirmeler yapmak için gereklidir. Başta ABD, Afganistan'ın bütün Asya için bir istikrarsızlık kaynağı olması yönünde bir beklentiye sahip. Buna karşın ŞİÖ üyesi devletler Afganistan'ın istikrarı ile bölgenin istikrarı arasında bir paralellik kuruyorlar.

21 Eylül 2021 Salı

İNTİZAR - Al Mayadeen'de yer alan bir analizinde Alastair Crooke ABD Başkanı Biden için "çok açık bir şekilde, Afganistan'ın ABD için olduğu gibi Çin ve Rusya için de bir bataklığa dönüşmesi umudunu dile getiriyor" tespitinde bulunuyor.

Crooke aynı analiz yazısında Asya'nın Afganistan üzerinden istikrarsızlaştırılmasında bir başka unsurun daha kullanılabileceğine dikkat çekiyor: Pan-Türk Milliyetçiliği...

Crooke'un Pan-Türk Milliyetçiliği üzerinden ortaya çıkabilecek duruma ilişkin tespiti şöyle:   

Bugün, Orta Asya'da Rusya için Suudilerin kazdığı bir bataklık hazırlanmak yerine, ABD'nin sadece Afganistan'ı değil, tüm Orta Asya'yı ve ekonomik tedarik hatlarını bozmak için yeni mucize çözücü olarak Pan-Türk milliyetçiliğine yönelebileceği görülüyor. ABD'nin önde gelen şahin düşünce kuruluşundan biri, "Ankara, Afganistan'daki benzersiz konumunu ve Afganistan'a erişimini, NATO müttefikleriyle, özellikle de ABD ile ilişkileri geliştirmek için kullanmaya çalışacaktır" diyor. İlgili maliyetlere gelince, şöyle devam ediyorlar: "Ankara büyük olasılıkla ... NATO müttefiklerinden özel sözleşmeler ve dış mali kaynaklar gözeterek üstlendiği bu sorumlulukları sübvanse etmeyi amaçlamaktadır".

Aynı analizde bu kez Afganistan'ın istikrarına dönük politikaları destekleyen yaklaşımın sahibi olan siyasi aktörler ile ilgili de bir takım tespitler yer alıyor:

...Afganistan belirsiz bir metamorfoz içinde, ancak İran stratejik olarak doğuya doğru yeniden kuruluyor. Pakistan da öyle. Orta Asya ŞİÖ, EAEU, Rusya ve Çin'e doğru şekilleniyor.
...
Mesele şu ki, Amerika'nın ayrıldığı zamandan farklı olarak Afganistan'ın şu anda bir destek grubu var – İran, Pakistan, Rusya ve Çin- hepsi Afganistan'ın iç savaş olmadan ve terörizm olmadan işleyen istikrarlı bir varlık olarak ayağa kalkmasına büyük ilgi duyuyor. Ve bu temkinli iyimserliği davet ediyor.

Ve bu gün CRI'de yer alan bir haberde Şangay İş Birliği Ögütü'nün Afganistan başlığı altında gerçekleştirdiği zirvede ŞİÖ'nün yaklaşımı net bir şekilde ortaya konuyor. 

ŞİÖ zirvesinde öne çıkan Afganistan mesajları

Şangay İş Birliği Örgütü'nün (ŞİÖ) Afganistan başlığı altında gerçekleştirdiği zirvede İran'ın tam üyeliğe geçmesi zirvenin dikkatlerini teşkilatın yapısına çevirdi. Fakat uzmanlar zirvede alınan kararların ve İran üyeliğinin Afganistan'ın geleceği ve bölgedeki jeopolitik rekabet için büyük önem arz ettiğini söylüyor.

Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de düzenlenen konferansta, Çin Devlet Konseyi Üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi, zirveyi Avrasya bölgesine yönelik gerçekleştirilen en önemli çok taraflı diplomatik adım olarak tanımladı.

Wang, bu yıl 20. yıl dönümünü kutlayan SİÖ'nün, son 20 yılda “Şangay Ruhu”nu ileriye taşıyarak iş birliğinde zengin deneyim biriktirdiğini, bölgesel güvenlik ve istikrarın korunmasına katkıda bulunduğunu dile getirdi.

Yeni bir tür uluslararası ilişkiler inşası ve önemli teorik-pratik keşifler yapıldığına değinen Wang, uluslararası durumun karmaşıklığına dikkat çekti.

Afganistan için geçmişten ders mesajı 

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ise, terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılıkçılığa karşı mücadelenin önemini gündeme taşıdı. “Güvenlik konularında iş birliğini güçlendirme ve istikrar sağlamak için SİÖ ülkelerinin kapasitesini artırmamız gerekiyor.” diyen Xi, Afganistan'da sorunsuz bir geçişi kolaylaştırmak ve Afganistan'ın gerçekten bir barış, istikrar ve kalkınma yoluna girmesine yardımcı olmak için koordinasyonu hızlandırma çağrısında bulundu.

Putin'den Taliban ile birlikte çalışma vurgusu

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Afganistan'daki SİÖ ülkelerinin Afganistan'daki Taliban hükümetiyle birlikte çalışması gerektiğini söyledi.

Putin, Rusya'nın Birleşmiş Milletler'in (BM) Afganistan konulu konferansını desteklediğini ve dünya güçlerinin Afganistan'ın varlıklarını dondurmayı düşünmesi gerektiğini kaydetti.

İran: Dış müdahale önlenmeli 

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, tarafından yapılan açıklamada, “Afganistan'ın, halkın iradesine göre tüm grupları içeren bir hükümet kurmasına yardım etmeye çalışmalıyız. Afganistan'ın sorunlarını çözmenin anahtarı, kapsayıcı bir hükümet kurmak ve ülke işlerine dış müdahaleyi önlemektir.” sözlerine yer verildi.

Pakistan: Afgan hükümeti desteklere ihtiyaç duyuyor

Pakistan Başbakanı Imran Khan, “Afgan hükümetinin öncelikle dış yardıma bağımlı olduğu” hatırlamasını yaparak, “Taliban, vermiş olduğu sözleri yerine getirmeli.” dedi.

“Pakistan'ın barışçıl ve istikrarlı bir Afganistan'da hayati bir çıkarı var ve desteğini vermeye devam edecek” diyen Han, Afganistan'ın “dışarıdan kontrol edilemeyeceğini” de sözlerine ekledi.

Anlaşılan o ki Afganistan'ın istikrarı ile bölge istikrarı arasında her iki taraf da bir bağ kuruyor. Amerika Afganistan'ın ve dolayısı ile çevresindeki ülkelerin zararı üzerinden hesaplarını yaparken, ŞİÖ üyesi ülkeler de hesapların bu kez aksi yönde yani Afganistan'ın ve dolayısı ile çevresindeki ülkelerin faydası üzerinden yapıyor. Bu denklemde Taliban'ın verdiği sözleri tutması önemli bir fonksiyon icre edecek. Eğer Taliban üzerine düşeni yerine getirebilirse Afganistan'ın istikrarı ile birlikte Amerika'ın bölgedeki beklentileri bir hayal kırıklığı ile sonuçlanacaktır. 

Kategorideki Diğer Haberler
Öne Çıkan Haberler
İktibaslar