İNTİZAR - Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun geçtiğimiz Pazartesi günü başlattığı Batı Asya ziyareti, son birkaç gün içerisinde geniş olaylar dizisine yol açtı. Pompeo, söz konusu temasların başlangıcında yaptığı konuşmasında, Batı Asya ziyareti ve bölgedeki liderler ile bir araya gelişinin asıl hedefinin, İran'a karşı baskıyı yoğunlaştırmak olduğunu söyledi. Amerika Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan bildiride ise, Pompeo'nun, Ürdün, Bahreyn, Mısır, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Kuveyt ve Umman gibi ülkelere resmi ziyarette bulunmasının kararlaştırıldığı belirtildi.
ABD'li bakanın Batı Asya ziyaretinin en dikkat çeken olayı, Ürdünlü politikacılar ile düzenlediği toplantıların ardından gelen sürpriz Irak ziyareti oldu. Pompeo'nun Irak temasının ilk durağı, ülkenin Cumhurbaşkanı oldu. Irak Cumhurbaşkanı Berham Salih ile görüşen ABD'li bakan, bunun yanı sıra Başbakan Adil Abdulmehdi, Dışişleri Bakanı Muhammed el-Hekim ve Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi ile bir araya geldi. Daha sonra, başkent Bağdat'tan ayrılan Pompeo, Erbil'e geçerek Irak Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Genel Başkanı Mesut Barzani, Kürdistan Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani ve Mesut Barzani'nin Ulusal Güvenlik Danışmanı olan en büyük oğlu Mesrur Barzani ile bir araya gelerek temaslarını sürdürdü.
ABD Dışişleri Bakanlığı'na göre, bu ziyaret iki ana hedefi gerçekleştirmek üzere planlandı. Bu hedeflerden ilkine göre, Mike Pompeo ABD güçlerinin Suriye'den geri çekilmesini güvence altına almaya ve konu hakkında Iraklılar ile görüş alışverişinde bulunmaya çalışıyor. Diğer hedefe göre ise, Pompeo, Irak Merkezi Hükümeti yetkilileri ve Irak Kürdistan Bölgesel yönetimi yetkilileri ile İran'a dayatılan yaptırımlara ilişkin ABD ve Irak arasında işbirliği konusunu gündeme getirdi.
Tüm bunların üzerine, “Amerika Dışişleri Bakanı, bu sürpriz Irak ziyaretinin hedefini gerçekleştirebilir mi?” ve “Irak Hükümeti ile politikacıları, Amerikalı bakanın bu ziyaretini nasıl değerlendirdi?” soruları akıllara takılıyor. Bu soruların cevabını öğrenmek için, Pompeo'nun ziyaretinin ardından bölgede yaşanan gelişmeleri ve Iraklı politikacıların tepkilerini gözlemlemek yerinde olacaktır. Bu bağlamda, özellikle ABD Başkanı Donald Trump'ın Irak'ın el-Enbar kentinde bulunan “Ayn el-Esed” askeri üssüne yaptığı gizli ziyareti, Pompeo'nun Irak ziyaretinin sonuçlarını analiz etmek için temel oluşturmaktadır.
Pompeo ile Amerikalı diplomatların Irak'taki büyük yenilgisi
Pompe'nun Bağdat yönetimini Amerikan safında yer almaya ikna etmek için düzenlediği Irak ziyareti, Washington yönetiminin Tahran karşısındaki duruşunun başarısızlığının devamı olarak yorumlanabilir. Zira bu adım, özellikle Başbakan Adil Abdulmehdi olmak üzere Iraklı liderlerin, Amerika'nın Tahran'a karşı yaptırımlarına bağlı kalmadıklarını defalarca açıklamalarının üzerine geldi. Bunun yanı sıra çok sayıda Iraklı yetkili de, İran'a karşı yaptırımlar konusunda Rusya, Avrupa Birliği ve Çin'in politikalarını takip edeceklerini bildirmişti. Hâlihazırda, ABD Dışişleri Bakanı'nın Irak ziyaretinin ardından, Iraklı politikacıların izlediği yaklaşım, Tahran'a karşı dayatılan yaptırımların kesin bir şekilde reddedildiğini gösteriyor. Bu durumda, Pompeo'nun ziyaretinin başarısızlıkla sonuçlandığını söylemek mümkündür.
Diğer yandan, Irak Hükümetinin Washington ile işbirliğini sürdürmeyi kabul etmemesi üzerine, Amerika'nın bir diğer başarısızlığını da Irak'ın siyasi arenasında aldığını düşünebiliriz. Gerçek şu ki, geçtiğimiz aylarda çok sayıda Iraklı milletvekili Irak yönetiminden, özellikle ABD'ye bağlı birlikler olmak üzere yabancı güçlerin ülkeden çıkarılması konusunda ciddi bir baskı uygulamasını istedi. Bu noktada analizler ve raporlar, yabancı güçlerin Irak'tan kovulması için hazırlanan plan taslağının, uygun bir karar alınması için Güvenlik ve Savunma Komitesi'ne ulaştığına işaret ediyor.
Bu konuyla ilgili olarak, Irak meclisindeki Reform Koalisyonu üyesi Mudar el-Khaz'el'e göre, başta ABD birlikleri olmak üzere yabancı güçlerin ülkeden kovulması projesinin, önümüzdeki Cuma günü parlamentoya sunulması bekleniyor. Haber kaynakları, Irak parlamentosundaki grupların çoğunluğunun, Amerika'nın Irak'taki askeri varlığına karşı çıktığını ve ABD'li yetkililerin diplomasi dışı eylemlerini, Irak'ın egemenliğini ihlal ve Bağdat'a karşı saygısızlık olarak değerlendirdiklerini hatırlatıyor.
Trump'ın “Ayn el-Esed” askeri kampına düzenlediği gizli ziyaret ve Pompeo'nun askeri uçak ile Bağdat'a düzenlediği sürpriz ziyareti, Washington'un Irak devletine yönelik ahlak dışı hareketlerinin göstergesi olarak kabul ediliyor. Iraklı milletvekillerinin çoğunluğu Amerika'nin bu eylemlerini şiddetle kınıyor. Bu bağlamda, Iraklı milletvekillerinden Kerim Muhammedavi de, Pompeo'nun askeri uçakla Bağdat'a gelişini ve ABD'nin İran'a karşı dayattığı yaptırımlarının kabul edilmesi için Irak'ı zorlamasını, Abdulmehdi hükümeti için tehdit olarak değerlendirdi.
Özetle, Irak'ta hâkim olan medya ve politika atmosferi, Pompeo'nun İran'a karşı attığı düşman kurşununun, bir kez daha sert kayaya çarptığına işaret ediyor. Irak hükümeti ve halkı, ABD güçlerinin ülkelerinin topraklarında kalmaya devam etmesine her zamankinden çok daha fazla karşı çıkıyor. Bu nedenle, Pompeo'nun Irak ziyaretinden eli boş döndüğünü söyleyebiliriz.
Kaynak: Al-Waght
Çeviri: Merve Soydaş