İNTİZAR - Üyelik duyurusu, İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Şamhani ile Rus mevkidaşı Nikolai Patrushev arasındaki telefon görüşmesinden sonra yapıldı.
İran'ın üst düzey güvenlik teşkilatının başkanı Çarşamba günü Twitter'dan yaptığı bir paylaşımda, "arkadaşı ve meslektaşı Bay Patrushev" ile Afganistan, Suriye ve Basra Körfezi bölgesindeki gelişmeleri inceledikleri bir görüşme yaptığını söyledi.
Şamhani tweetini müjdeyle kapattı. "Neyse ki, İran'ın Şangay İşbirliği Örgütü'ne üyeliğinin önündeki siyasi engeller kaldırıldı ve İran'ın üyeliği kesinleşecek" dedi.
Haber, yeni İran Cumhurbaşkanı Ayetullah Seyid İbrahim Reisi'nin Batı ile 2015'te yapılan nükleer anlaşmadan Rusya ve Çin ile uzun vadeli ortaklık planlarına kadar çeşitli dış politika zorlukları ve fırsatlarıyla başa çıkması beklenen bir hükümeti bir araya getirme çabalarının sürdüğü bir dönemde geldi.
Ayetullah Reisi, seçim kampanyası boyunca kendisini hem iç politikada hem de dış politikada değişim için bir güç olarak tanıttı.
Seçim zaferini İran tarihinin gidişatındaki daha geniş bir değişim bağlamına yerleştirdi. Cumhurbaşkanı göreve başlama töreninde yaptığı konuşmada, “18 Haziran seçimlerinde İran halkının mesajı değişim ve adalet mesajıydı” diyerek, “İran ulusu, dini demokrasinin bağımsızlık ve özgürlük, din ve dünya, gelenek ve ilerlemeyi bir araya getirebilecek yeni bir yönetim şekli olduğunu kanıtlamak için Doğu ve Batı'ya karşı durdu” ifadelerini kullandı.
Yemin törenine katılan onlarca İranlı ve yabancı yetkilinin önünde dış politika gündemine işaret eden Ayetullah Reisi, küresel sahnede yükselen güçlere dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizdi ve “Dünya değişiyor ve ulusların çıkarları yeni dünyayı anlamaya ve yükselen güçlerle stratejik etkileşime bağlı ve başarılı bir dış politika dengeli bir dış politika olacaktır” dedi.
Bu, Reisi hükümetinin izlemesi beklenen yola ilişkin en son referanstı. Şamhani'nin ŞİÖ duyurusu, İran'ın bir sonraki hükümetinin yükselen güçlerle bağları nasıl güçlendireceğini örnekledi.
2001 yılının Haziran ayının ortalarında Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan liderleri Şangay Paktı olarak da bilinen ŞİÖ'nün kurulduğunu duyurdular. ŞİÖ, üyeler arasında siyasi, ekonomik ve güvenlik işbirliği için bir platform oluşturmayı amaçlıyordu. İran, 2005 yılından bu yana örgütte gözlemci statüsüne sahip. Sonraki yıllarda İran tam üyelik talebinde bulundu. Ancak İran'ın talebi, bazı karmaşıklıklar nedeniyle yıllarca rafa kaldırıldı.
Ayetullah Reisi'nin göreve gelmesiyle birlikte, işler sonunda İran'ın üyeliği lehine değişmiş görünüyor. ŞİÖ Devlet Başkanları Konseyi'nin Eylül ayı ortasında yapılması planlanan yıllık toplantısı, şu anda örgütün başkanlığını yürüten Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de yapılacak.
İran'ın üst düzey güvenlik organına yakın bir haber sitesi olan Nour News, Tacikistan'ın İran'ı Eylül ayındaki toplantıya katılmaya resmen davet ettiğini söyledi. Bu toplantıda İran'ı Ayetullah Reisi temsil edecek.
Nour News, 2005 yılından bu yana Şanghay İşbirliği Örgütü'nün gözlemci üyesi olan İran İslam Cumhuriyeti'nin, Rusya'nın resmi talebi üzerine bu kez daimi üye olarak kabul edileceğini ve bunun da örgütün sekretaryasına yazılı olarak gönderildiğini belirtti.
Web sitesi, Şangay sözleşmesine göre, yeni üye devletlerin daimi üyeliklerinin, üzerinde anlaşmaya varıldığı bildirilen kuruluşun tüm daimi üyeleri tarafından onaylanması gerektiğini de ekledi.
Gözlemciler İran'ın daimi üyeliğini müspet değerlendirdi. İran'ın eski Azerbaycan büyükelçisi Mohsen Pak-Ayeen, hareketi hem İran hem de ŞİÖ için bir kazan-kazan anlaşması olarak nitelendirdi. Fars News'e verdiği demeçte, "İran'ın Şangay Örgütü'ne üyeliği her iki tarafın da - İran'ın ve ŞİÖ'nün - çıkarınadır" dedi.
ŞİÖ'nün tüm daimi üyeleri, diğer ülkelerin üyelik taleplerini kabul etme konusunda eşit haklara sahiptir. Bu eşit haklar diğer konuları da içerir. Bununla birlikte, Çin ve Rusya organizasyonda kilit bir rol oynamakta ve bu da örgütü bölgedeki ABD ve NATO etkisine karşı bir denge haline getirmektedir.
İran ayrıca Çin ile yakın gelecekte uygulanması muhtemel olan 25 yıllık bir ortaklığa da imza attı. Ayrıca Tahran ve Moskova arasında da benzer bir plan değerlendiriliyor.
İran ile Çin ve Rusya gibi Batılı olmayan güçler arasındaki bağların güçlendirilmesi muhtemelen devam edecek. Ancak bu, İran'ın Batı ülkeleri de dahil olmak üzere dünyanın geri kalanına sırt çevireceği anlamına gelmiyor.
Ayetullah Reisi, Doğu ve Batı ile karşılıklı saygıya dayalı dengeli ilişkiler istediğini açıkça belirtti. Bazı medya kuruluşları tarafından yayılan medya spekülasyonlarının aksine, yeni İran cumhurbaşkanı gerilimi artırmayacak ve Batı ile ilişkileri azaltmayacak. Ayetullah Raisi, Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron ile yaptığı son telefon görüşmesinde, İran'ın çıkarlarını sağlamaları şartıyla müzakerelere açık olduğunu öne sürdü.
Tehran Times