İNTİZAR - Afganistan'ın komşuları ve Rusya'dan oluşan ülekelerin dışişleri bakanları, savaşın parçaladığı ülkede tüm etnik-dinsel grupların haklarını koruyacak kapsayıcı bir hükümete duyulan ihtiyacın altını çizerek Afganistan konulu ikinci toplantıyı tamamladı.
Afganistan'ın komşu ülkeleri, ülkenin tanınmayan yetkilileriyle nasıl anlaşma zemini oluşturulabileceği konusunda bir fikir birliği oluşturmayı başardı. Taliban'ın Ağustos'ta Kabil'i ele geçirmesinin ardından aylarca süren diplomatik görüşmelerden sonra, bu ülkeler az çok ilgili tüm tarafların taleplerini karşılayan bir bildiri yayınladılar.
İran, Çin, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan dışişleri bakanları, Rusya ile birlikte, resmi olarak "Afganistan'ın Komşu Ülkeleri + Rusya Dışişleri Bakanları Toplantısı" olarak bilinen Tahran toplantısının tüm katılımcıların çok önem verdiği bir dizi konuyu ele alan bir bakanlar ortak açıklamasını onayladılar.
Toplantı, Eylül ayı başlarında Pakistan'da düzenlenen başka bir toplantının devamı niteliğinde gerçekleşti. Pakistan toplantısı sırasında, katılımcılar bir sonraki toplantının Tahran'da yapılması konusunda anlaşmışlardı.
Bu arada Pakistan ve Rusya tarafından Afganistan konusunda bir dizi diplomatik girişimde bulunuldu. Rusya, Taliban'ın katılımıyla Afganistan konulu bir toplantıya ev sahipliği yaparken, Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi, Taliban'ın devralmasından bu yana ilk kez Kabil'e gitti.
Rusya, Taliban'ı Afganistan'ın meşru gücü olarak tanıma yönünde hareket ettiğini ve BM'den Afganistan konusunda daha büyük bir rol talep ettiğini söyledi.
Pakistan, Afganistan'a uluslararası insani yardım akışını sağlamak için çaba sarf etti. Afganistan'da bir insani felaket konusunda uyarıda bulundu ve uluslararası toplumu Afganistan'a yapılan insani yardımın Taliban'ın tanınmasına tabi olması gerektiğine ikna etmeye çalıştı.
Öte yandan Afganistan'ın kuzey ve güneyindeki Şii camilerini hedef alan bir dizi şüpheli saldırı Tahran'da alarm zillerini çaldı. Bu arada Afganistan'ın kuzey ve güneyindeki Şii camilerini hedef alan bir dizi şüpheli saldırı Tahran'da alarm zilleri çaldı. Kunduz ve Kandahar'da Cuma namazı sırasında ibadet eden Şiilere yapılan iki saldırı, Tahran ve ötesindeki birçok kişiyi, Afgan Şiilerini Taliban'a karşı kışkırtmak ve henüz istikrara kavuşmamış Afganistan'da Tahran'ı öyle ya da böyle rahatsız edecek mezhepsel çekişmeler yaratmak için bir komplonun yumurtadan çıktığına ikna etti.
Saldırılar İran'ın Afganistan konusundaki endişelerini daha da artırdı ve Kabil'de kapsayıcı bir hükümet kurma konusunda İran'ı daha kararlı hale getirdi.
Tahran'daki Çarşamba toplantısı, tüm bu ülkelere korkularını iletmeleri ve taleplerini sunmaları için bir platform sağladı. Daha da önemlisi, pozisyonlarını koordine etmeleri için bir alan yarattı ve Taliban'ı komşu ülkelerin çıkarlarını ve endişelerini dikkate almaya teşvik etti.
Tahran toplantısının ortak açıklamasında, "Afganistan sorunlarının tek çözümünün tüm etno-politik grupların katılımıyla kapsayıcı ve geniş tabanlı bir siyasi yapı olduğu" belirtildi.
Ayrıca, “uluslararası toplumu acil olarak insani yardım sağlamaya” çağırdı.
Açıklamada ayrıca, "uluslararası topluluğa Afganistan ile olumlu bir ilişki içinde kalmaya ve siyasi katılım, ekonomik entegrasyon ve bölgesel bağlantı gündemini ileriye taşımak için uzun vadeli bir yol haritası geliştirmeye" çağrı yapıldı.
Açıklamada, toplantının tüm katılımcıların çıkarlarına hizmet ettiğinden emin olmak için,"Afganistan topraklarının komşu ülkelere herhangi bir tehdit oluşturmayacağı ve suçlu, terörist ve ayrılıkçı gruplar tarafından kullanılmayacağı, her türlü terörist grupla ilişkilerinin kesileceği, kararlı bir şekilde müdahale edilip ortadan kaldırılacağına dair ilgili sorumlu Afgan taraflarının uluslararası topluma verdiği güvence ve taahhütleri" not edildi.
Tahran toplantısı ayrıca, Afganistan'ın komşu ülkelerinin Afganistan'da barış ve güvenlikle ilgili konuları ele almak için güvenilir bir platform oluşturmayı başardığını gösteren, toplantının bir sonraki turunu 2022'de Çin'de yapmak için bir anlaşma ile sonuçlandı. Bu platform, Taliban'ın bölgesel çabalara katılması ve Afgan halkının iyiliği için bölge ülkeleriyle işbirliğini güçlendirmesi için bir fırsata dönüşebilir.
Taliban: Tahran toplantısı Afganistan çıkarlarına hizmet edecek
Taliban, Afganistan'a komşu altı ülkenin dışişleri bakanlarının Çarşamba günü Tahran'da yaptıkları toplantının Afganistan lehine olacağını söyleyerek övgüde bulundu.
IRNA'nın haberine göre, komşu ülkelerin dışişleri bakanlarının Afganistan'da kapsayıcı bir hükümet kurulması talebine yanıt veren Taliban sözcü yardımcısı Ahmedullah Wasiq, mevcut kabinenin kapsayıcı olduğunu ve kabinede değişiklik olasılığının bulunduğunu söyledi.
Wasiq, "Bu toplantıyı destekliyoruz ve bu toplantı olumlu ve Afganistan'ın lehineydi" dedi.
TOLO News'e göre, Afganistan'ın komşu ülkelerinin ve Rusya'nın dışişleri bakanları zirvede Afganistan'daki karmaşık güvenlik, siyasi ve insani durumla ilgili endişelerini dile getirdiler.
Son açıklamada Afganistan'ın bloke edilen paralarının serbest bırakılmasıyla ilgili hiçbir şeyden bahsedilmemesine rağmen, İran Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan, toplantıya katılanların Afganistan'ın mal varlıklarının serbest bırakılmasına da vurgu yaptığını söyledi.
Abdullahiyan, "Toplantımızda ele alınan en önemli konulardan biri, Afgan halkının mal ve varlıklarının soğuk sezon arifesinde yabancı bankalarda serbest bırakılması gerektiğini vurgulamaktı, çünkü Afganistan'da çalışanlara üç aydır ödeme yapılmadı ve orada çok kötü ekonomik koşullar var" ifadelerini kullandı.
Zirveye katılanlar, Afganlar arasındaki farklılıkların diyalog yoluyla çözülmesi çağrısında bulundu ve Taliban'ı uluslararası topluma karşı yükümlülüklerini yerine getirmeye ve komşu ülkelerin Afganistan'dan tehdit edilmesine izin vermemeye çağırdı.
Dışişleri bakanları ayrıca uluslararası kuruluşlara ve uluslararası topluma, ekonomik durumun bozulmasını ve komşu ülkelere Afgan göçünün artmasını önlemek için Afganistan'a gerekli yardımı sağlamaya çağırdı.
Çin'in 2022'de Afganistan'a komşu ülkelerin dışişleri bakanlarının bir sonraki toplantılarına ev sahipliği yapması planlanıyor. İran'ın Afganistan özel elçisi, Taliban'ın Çin'deki toplantıya davet edileceğini söyledi.
Tehran Times