İNTİZAR - Sudan'da yaşananların tam olarak çerçevesini oluşturmak kolay olmasa da anlaşılan o ki; Sudanlıların rahatsızlıklarını sokağa yansıtmalarının ardından ortaya çıkan yönetim değişimi ihtiyacının özellikle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi bölgedeki diğer güçler tarafından kendi çıkarları doğrultusunda kullandıkları anlaşılıyor. Sudan'ın ekonomik sıkıntısı petrol zengini olan bu ülkeler tarafından kullanılıyor.
Parstoday haber analizinde Sudan'da yaşananları Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin yönlendirdiğini ve Sudan'ı bu iki ülkenin kendi dümen suyuna oturttuklarını ortaya koyuyor.
Suudi Arabistan ve BAE'nin Sudan'da el Beşir'in düşmesinden önce ve sonraki rolleri
Ömer el-Beşir 30 yıl iktidarın ardından halkın 6 ay süren itirazları sonucu 11 Nisan 2019'de ordunun darbesi ile görevden alındı.
Ömer el-Beşir, haziran 1989 yılında kanlı olmayan bir darbe ile iktidara geldi ve 11 nisan 2019'de 50'den fazla insanın ölümüyle sonuçlanan halk gösterilerinin ardından ordu tarafından devrildi.
Ömer el-Beşir hakkında aynı zamanda ülkenin batısındaki Darfur Bölgesi'nde soykırım suçu işlediği iddiasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin tutuklama kararı bulunuyor.
Protestoculara öncülük eden Sudan Meslek Odaları yolsuzluk ve adam kayırmacılıktan kurtulmak ve Beşir'in iktidardaki son yıllarında giderek kötüleşen ekonomik krizi hafifletmek adına eski liderin ve yönetimde bulunanların sorumlu tutulması çağrısı yapıyordu.
Sudan'da Ömer el-Beşir'e karşı halk gösterileri 19 Aralık 2018'de başladı. Suudi Arabistan ve BAE, Ömer el-Beşir'e para vermek suretiyle onu iktidarda tutmaya çalışan iki ülkeydi. Ancak Sudan halkının gücü, Suudiler ve BAE'liler'in dolar gücünü alt etti.
İkinci adımda, Riyad ve Abu Dabi, Ömer el-Beşir'in artık gidici olduğunu anlayınca İsrail istihbarat servisinin yardımıyla el-Beşir'in görevden alınması için zemin sağlamaya çalıştılar. Oysa Ömer el-Beşir ve Sudanlı askerler Yemen'e karşı Suudi koalisyonda aktif rol ve katılımı olmuş ve Sudanlı askerler Suudi koalisyon üyelerinin büyük kısmını teşkil ediyor.
Suudi Arabistan ve BAE ancak 3. adımda ABD'nin yardımıyla el-Beşir sonrası Sudan'da gelişmeleri yönlendirmeye ve yönetmeye çalışıyorlar. Buna göre, Sudan Kara Kuvvetleri Komutanı olan ve Yemen'e karşı savaşta önemli rolü olup, Riyad ve Abu Dabi ile yakın ilişkileri bulunan Abdul Fattah el Bürhan, Sudan askeri geçiş konseyi başkanı oldu.
Suudi Arabistan ve BAE bu aşamada askeri geçiş konseyini mali olarak desteklemek suretiyle Abdul Fattah el Bürhan başta olmak üzere askerlerin konumunu güçlendirme gayreti içindeler. Bu nedenle, Suudi Arabistan ve BAE, Sudan'a 3 milyar dolarlık yardımda bulundular.
Suudi Arabistan ile BAE, Sudan'daki olaylar ve itirazların ekonomik kaynaklı olduğunu bildiğinden bu ülkeye mali yardımda bulundular. Bu bağlamda Suudi Arabistan Devlet Haber Ajansı şöyle yazıyor: Bu yardımlar, Sudan'ın mali durumunu güçlendirmek, döviz kurunda istikrarı arttırmak ve de bu ülkenin ekonomik durumunu iyileştirmek amacıyla yapıldı.
Suudi Arabistan ve BAE'nin amacı bu aşamada Sudan halkının devriminin tamamlanmasını Mısır ve Yemen'de olduğu gibi engellemektir. Gelinen noktada Riyad ve Abu Dabi, Mısır modelini Sudan'da uygulamaya çalışıyorlar. Onlar Sudan'da askeri bir yönetimini iktidara getirmek suretiyle bu ülkede hükümetin otoriter kimliğini korumaya ve Sudan'ı otoriter Arap kulübünde tutmaya gayret gösteriyorlar.
Bunun için diğer Arap ülkelerinin iç işlerine müdahale eden sözkonusu iki Arap ülkesi, Sudan askeri geçiş konseyini desteklemeye öncelik vermiş bulunuyorlar.
Bu doğrultuda, Suudi Kraliyet Divanı yaptığı açıklamada, Sudan ile ilişkilerini tarihi niteleyerek, "Riyad, Sudan'daki gelişmeleri ve Askeri Geçiş Konseyi'nin açıklamasını takip edip, bu konseyin girişimleri destekliyor." ifadelerini kullandı.
Birleşik Arap Emirlikleri de Suudi Arabistan'ın ardından bir açıklama yaparak, Sudan'daki gelişmeleri tarihi niteleyerek, Abdul Fattah el Bürhan'ın Askeri Geçiş Konseyi başkanlığına getirilmesini kutlayarak, Sudan halkı ve ordusunun, mevcut tehditleri geride bırakabileceği gücünden tam emin olduğunu vurguladı.
Voltairenet sitesinde de yayınlanan kısa haber yorumda ise daha net bir yaklaşımla Sudan'ın artık Suudi Arabistan'ın kontrolüne geçtiği tespiti yapılıyor.
Sudan, Suudilerin denetimine geçti
Daha önce yazdığımız gibi Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in General Ahmet Avad İbn Avf tarafından devrilmediğini öğrendik: Avf aslında onun kayınbiraderidir [1]. Bütün bunlar bir mizansenden ibarettir.
Devlet başkanının hapiste olduğunu kimse görmedi. Ailesiyle birlikte, ABD'nin (onu resmen soykırım yapmakla suçlayan, ama el altından desteğini hiçbir zaman esirgemeyen) koruması altında yurtdışına, muhtemelen Uganda'ya çıkarıldıkları düşünülüyor.
Yeni devlet başkanı, General Abdülfettah Abdurrahman el-Burhan –Ömer el-Beşir'in barışçıl bir şekilde iktidarı devrettiği– başlıca askeri liderlerden biri değildir, ama Yemenlilere karşı Suudilerin saflarında çarpışan Sudanlı güçlerin komutanı olmuştur.
Katar'ın ekonomik serumu altında olan Sudan, bundan böyle Suudi Arabistan tarafından ele geçirilmiştir; bu durum, Müslüman Kardeşler ve Türkiye (Sevakin Adasında bir askeri üsse sahip olan) için ek bir kayıptır.
Anlaşılan o ki Sudan, hem stratejik önemi ve hem de sahip olduğu Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin ihtiyacı olan insan kaynağı sebebiyle bu iki ülke tarafından kullanılmaya devam edilecek. Bunun bedelini ise hem Sudanlılar ve hem de bölgedeki diğer halklar ödeyecek.